اخبار

دومین جلد كتاب «تاریخ مكتب‌ها و باورها در ایران و اسلام» نوشته پروفسور حسن انصاری منتشر شد. پیش از این (سال 1395) نخستین جلد این كتاب با عنوان اصلی «تشیع امامی در بستر تحول» به همت نشر ماهی منتشر شده بود و حالا جلد دوم آن با عنوانِ اصلی «دین‌ و دولت در اندیشه سیاسی اسلام» توسط همین ناشر منتشر شده است.

تشیع از روزگار نخست از یك نقطه‌نظر همواره دو بعد یا دو نوع دیدگاه را تجربه كرده است: یكی بعد و جنبه حماسی و عاطفی است و دیگری جنبه عقلانی و نظری. هر دو نیز گاه مكمل هم بوده‌اند و زمینه رشد تشیع را از نقطه‌نظر تاریخی فراهم كرده‌اند و در جای خود هر یك به نیكی به تشیع خدمت كرده‌اند.

أبو سعد إسماعيل بن على بن الحسين بن محمد بن الحسن بن زنجويه السمّان الرازي الحافظ (تولد: حدود ۳۷۱ ق، د. ۲۴ شعبان ۴۴۵ ق)، محدث و دانشمند زيدی مذهب با گرايش معتزلی از شاگردان قاضي عبد الجبار همداني و ساکن در ري بود. از مهمترين ويژگيهای او اين است که با وجود آنکه زيدی و معتزلی مذهب بود، اما در عين حال به دليل تبحرش در حديث سنی و سفرهای زيادی که برای فراگيری حديث و شنيدن آن نزد مشايخ مختلف حديث در شهر های گوناگون داشت، در ميان منابع حديثی و رجالی سنی مذهب که طبعا با معتزليان مخالفند هم شهرت دارد.

كسانی كه با كلام اسلامی و به ویژه كلام شیعه آشنایی دارند، می‌دانند كه سیدمرتضی علم‌الهدی(ره) جایگاهی بس رفیع و بلندپایه در میان متفكران و متكلمان امامیه دارد. برادر او شریف رضی(ره) البته به واسطه كتاب «نهج‌البلاغه» نزد ما شناخته‌ شده‌تر است.

یكی از اصلی‌ترین مشكلات نظری روشنفكری دینی در كشور ما غیاب فكر تاریخی در اندیشه‌های شماری از نمایندگان آن است. فكر تاریخی داشتن صرفا توصیه كردن به مطالعه تاریخ یا اطلاع از تاریخ نیست. كما اینكه كافی نیست، بگوییم فهم بشری از همه‌ چیز و از جمله دین در «قبض و بسط» است.

نواندیشی دینی را می‌توان در مجموع به جریان‌های فكری و اشخاصی اطلاق كرد كه در پی ارایه تفسیری نو و متناسب با تجدد و نیازها و مقتضیات جهان جدیدند. به دیگر سخن دفاع از دین عقلانی یا دست‌كم عقلایی بودن آن در دنیای مدرن.

پروفسور حسن انصاری، مادلونگ را دانشمندی تراز اول می‌داند كه وجه تمایز او با سایر اسلام‌شناسان غربی در عربی‌دانی استثنایی وی است. ویژگی‌ای كه موجب نگاه خاص وی به كلام اسلامی نیز شده است. مادلونگ هرچند در ایران به واسطه كتاب «جانشینی حضرت محمد(ص)» شناخته می‌شود اما در كلام اسلامی نیز استادی درجه یك بود و به تعبیر پروفسور انصاری نگاهی فیلولوژیك به این مقوله داشت.

می دانيم که تاکنون برخی پژوهشگران در اصالت سفرنامه ناصر خسرو ترديد کرده اند. سببش عمدتا چهار چيز است: يکی اينکه سفرنامه نسخه های کهن ندارد. دوم اينکه از اين سفرنامه، ناصر خسرو در آثار ديگرش يادی نکرده و منابع قديم هم از آن سخنی به ميان نياورده اند. سوم اينکه...

سال ۱۳۷۱ شمسی بود که فرصتی فراهم شد تا در معيت مرحوم استاد دکتر احمد تفضلی سفری به بمبئی داشته باشم. هدف از سفر خريد يک مجموعه کتاب در حوزه ايرانشناسی و به ويژه کتابهايی در زمينه ادبيات اوستايی و پهلوی و کتابهای دينی آيين مزديسنايی بود که وسيله يکی از پارسيان هند به معرض فروش گذاشته شده بود

من تصور می کنم عمده آنچه از رسائل عربی از کارگزاران حکومتی در این دوره ها از وزیران و کاتبان معروف امروز دستیاب است؛ آنها که زبان اصلی شان فارسی بود و در دستگاه های اداری حکومت های ایرانی و یا دستگاه های اداری ایرانی کار می کردند همه اصلشان به فارسی نوشته شده و بعدا تحریرهای عربی آنها صرفا برای مفاخره اهل ادب تحریر و تنظیم شده و برای ما به ودیعت گذاشته شده.